 |
| Demeter heykeli restorasyonu |
Yozgat Müzesi Müdürlüğü, yapılan kazılarda bulunan tarihî
eserleri kendi imkânlarıyla restore edip turizme kazandırıyor.
1990 yılında Sorgun ilçesinde Gelingüllü Baraj Gölü
içerisinde kalacak olan Cemallı Höyüğü’nde Yozgat Müze Müdürlüğü tarafından yaklaşık
bir ay süren kurtarma kazısında bulunan Demeter heykeli de 1,5 ay süren böyle
bir çalışma sonucunda parçalar özenle bir araya getirilerek turizme kazandırılmıştı.
Yapılan kazı sonucunda birçok tarihî eser ortaya
çıkarılmıştı. Bunlardan en önemlisi, pişmiş topraktan yapılmış olan Demeter
Heykeliydi.
Heykelin başı kırık olmasına rağmen iyi korunmuş ancak
vücudu tamamen parçalanmış haldeydi. Bu sebeple eserin başı envantere
kaydedilmiş ve vücut parçaları teknik imkânların yetersizliği sebebiyle depoya
kaldırılmıştı.
2010 yılı içerisinde müze uzmanlarınca etütlük deposunda
kasalar içinde saklanan heykel, restorasyon programına alındı. Heykelin
parçaları çok küçük olduğundan şekli ve büyüklüğü tahmin edilecek durumda
değildi. Baş kısmının parçalar içerisinde olmaması sebebiyle, başın eksik olduğu
zannedilmekteydi.
Heykel için önce bir altlık oluşturulması gerekliydi. Bunun
için 50x45 cm ebadında suntadan bir altlık yaptırıldı. Bu altlık üzerine etek
uçlarının bulunduğu en alt parçalar kondu. Bu şekilde kareye yakın taban
kısmına orijinal biçimi verildi. Bu kısmın üzerine kırık parçalar denenmek
suretiyle orijinal yerleri tespit edilerek yapıştırıldı. Yapıştırmada akemi ve
peligom yapıştırıcı kullanıldı. Heykel cidarının kalın olduğu yerlerde
yapıştırıcıya destek olmak üzere kırık yüzeylerde delikler açılarak demir
çivilerle sağlamlaştırma uygulandı. Çalışmanın bütün aşamaları tek tek fotoğraflanarak
belgelendi.
Parçalar kondukça heykelin formu da ortaya çıkmaya
başlamıştı. Pişmiş toprak parçaların heykelin ağır üst parçalarını taşıması
sorunu endişe vericiydi. Özellikle omuz kısmının desteklenmesi gerekiyordu. Bu
kısma gelince heykelin içten bir çelik konstrüksiyonla desteklenmesi planlandı.
Sanayi sitesinde 4x4 cm kesitinde 150 cm yüksekliğinde çelik bir profilin
altına 15x15 cm düz ve kalın bir sac kaynattırıldı. Sacın dört köşesine vida
delikleri açtırıldı. Profilin üst tarafa gelecek ucuna bir sıra delik
açtırıldı. 45 cm uzunlukta lama bir demir de bu profile 90 derece monte
edilecek şekilde deldirildi. Profil iskelet, sac vasıtasıyla omuzları taşıyacak
eksende sunta alt tablaya monte edildi. Lama demir, cıvatalarla omuzu
destekleyecek şekilde profile birleştirildi. Profilin heykelin içinde
oynamaması için omuzlar içten poliüretan köpük sıkılarak sağlamlaştırıldı. Sıra
kolların montesine gelmişti. Profil üzerine açılan deliklere tutturulan demir
çubuklar, kolun şekline göre bükülerek kollar içten desteklendi ve
yapıştırıldı. Yine sağlamlaştırılmak üzere kol boşlukları içten köpükle
sıkıştırıldı. Heykelin bir çok parçası da eksikti. Eksik parçalar heykelin
elbisesinden diş protez mumları ile kalıp alınarak alçı ile tamamlandı.
Heykel, boyun kısmına kadar tamamlanmışken envanter
incelemesi ve kırıkların denenmesi sonucu depoda bulunan Cemallı Höyüğü’nde
bulunan heykel başının bu esere ait olduğu tespit edildi. Orijinal başın vücuda
montesi, bir çok eksik parça sebebiyle zor olacaktı. Başın kalıbının alınarak
alçıdan bir kopyasının monte edilmesinin daha uygun olacağı düşünüldü. Kalıp
için başarısız bir silikon denemesinden sonra, kalın alüminyum folyo ile deneme
yapıldı. Folyo, elle bükülebilmekte ve kalınlığı sayesinde formunu
korumaktaydı. Folyonun dezavantajı ise eserin şeklini alması için bir çok
bükülme çizgisi oluşturmasıydı. Alınan kalıp, alçı ile dolduruldu. Donan alçı,
örnek çıkarılarak yüzeyi kesici alet ve zımparalarla orijinal şekline
kavuşturuldu. Alçı kopya, içine takılan vidaların tellerle profil iskelete
bağlanmasıyla heykele monte edildi. Başın arkasındaki büyük boşluklar, mevcut
parçalar ve diğer Demeter heykelleri örnek alınarak, olması en muhtemel şekle
getirildi. Eksik kalan bazı kısımlar da alçı ile tamamlanarak heykel bitirildi.
Son rötuşlar ve temizlik çalışmaları sonrasında alçı kısımlar orijinalden
ayrılabilecek renkte guvaj boya ile boyandı. Heykelin bitmiş yüksekliği 146 cm
olarak ölçüldü.
Bu halde müzeye konan eser için suntadan, her kenarı 70 cm
olan bir kaide yaptırıldı. Heykel, sunta altlıktan kaideye monte edilmek
suretiyle son şekliyle sergilenmeye başlandı.
Restorasyon çalışması, müze uzman ve tecrübeli işçi
personeli tarafından 1,5 ayda tamamlandı.
(Yozgat Muhabir)
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder